De historie van 3 monumenten te Ospel

Lezing door Henk Hermans op dinsdag 25 april 2023.

De parochie Ospel heeft 5 grotere monumenten en nog een aantal kleinere monumenten (graven) in bezit. Deze grotere monumenten (waarvan 2 rijksmonumenten) zijn de laatste jaren gerenoveerd. Reden voor Henk Hermans om zich ook eens verder te verdiepen in de historie van deze monumenten.  Een en ander is al bekent van de monumenten maar er zijn ook een aantal onbekende feiten boven water gekomen. De monumenten die besproken worden zijn;

• Transformatorhuisje gelegen op het kerkhof aan de Waatskamp zijde.

Vanaf 1900 zag men steeds meer de voordelen in van elektriciteit. Reden voor het gemeentebestuur om de kernen Nederweert en Ospel in 1919 aan te sluiten op het net. PLEM leverde de stroom en de gemeente diende de distributie in de kernen te verzorgen. Hiertoe werden er in Nederweert en op Ospel een transformatorhuisje geplaatst. Van daaruit vond via bovengrondse leidingen de distributie plaats. Omdat het aantal aansluitingen vooral in de beginjaren tegenviel ontstond er een discussie over de grote tekorten voor de gemeente. Hierdoor werd al vrij snel de totale exploitatie overgedragen aan de PLEM. Later waren de grote transformatoren niet meer nodig en heeft de PLEM het gebouwtje overgedragen aan de parochie Ospel die er een opslagruimte voor materiaal van heeft gemaakt. Bij een renovatie in 2018 is het gebouw weer in originele staat terug gebracht. Dit inclusief de traditionele tegel met het “bij motief” en de waarschuwingsplaten. Dit transformatorhuisje is een van de weinig overbleven in Midden Limburg. Dus industrieel erfgoed.

• Kapel van Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand aan de Klaarstraatzijweg.

Boven de ingang van de kapel staat het jaartal 1907 maar het gebouw is ouder. Het is namelijk niet alleen een cultureel-religieus erfgoed maar ook een industrieel erfgoed. In 1893 is op deze plaats de eerste coöperatieve melkfabriek (de fuus) van Ospel gevestigd. In 1906 is deze coöperatie gefuseerd met de andere 3 coöperaties tot de Stoomzuivelfabriek St Isidorus die een gebouw stichtte aan de Stad te Ospel. Op initiatief van pastoor Caris is toen het fabriekje aan de Klaarstraatzijweg verbouwd tot kapel. Mede aanleiding was de grote kindersterfte. In 1918 was er de Spaanse Griep met veel doden en toen is er een beeld van de H Rochus bijgeplaatst. In de jaren dertig is door de Jonge Garde (meisjesbeweging) nog een beeld van de H Theresia geplaatst. In de periode net voor de oorlog (1936-1939) is door kapelaan Adams de kapel verfraaid met een 15-tal schilderingen. Deze schilderingen hebben als thema “de geheimen van de rozenkrans”. Dit zijn de 20 belangrijkste gebeurtenissen uit het leven van Jezus die men kan overdenken bij het bidden van de rozenkrans. Omdat 20 schilderingen Adams mogelijk te veel leek heeft hij er 15 gemaakt. De “droevige geheimen” , de  “blijde geheimen” en de “glorievolle geheimen”. Totaal 15 schilderingen.  In 1984 is de kapel volledig gerenoveerd en thans is dat weer het geval.

• H Hartbeeld gelegen op het kerkhof.

Vanaf 1900 heeft de Paus de verering van het H Hart van Jezus weer nieuw leven in geblazen. Via de bisdommen werd druk uitgeoefend op de parochies om beelden te plaatsen. Dit is in nagenoeg iedere parochie in Nederland en ook in België gebeurd. In 1920 was dit ook het geval in Weert en Nederweert. Ospel kon niet achter blijven en in 1925 nam pastoor Caris het initiatief.

Bij de collecten in de kerk ter financiering van het beeld zei toenmalig pastoor Caris dat het H Hartbeeld te Ospel mooier en groter moest worden als de beelden in naburige parochies.  In juni 1926 was het gereed en is toen ingezegend. Het beeld bestaat uit 3 figuren moeder met kind, jezus en de vader. Alleen in Geleen staat nog een beeld van gelijke omvang en allure. Dus pastoor Caris heeft gelijk gekregen want alle overige beelden in Limburg bestaan uit een (1) figuur. Onder het beeld bevindt zich een ruimte en het gerucht ging indertijd op Ospel dat dit een graftombe was waarin pastoor Caris zich wilde laten begraven. In 1935 is Caris in Weert overleden en aldaar begraven. Blijft de vraag was de ruimte onder het beeld ooit bedoeld als graftombe? De ruimte is er in ieder geval groot genoeg voor en er zou met gemak een kist in passen. Er is echter nooit verder onderzoek naar gedaan onder het motto “laat je een mooi verhaal niet om zeep helpen door de feiten”.  Zo blijft dit het geheim van Ospel.