Op dinsdag 8 november 2022 hield Vic Mennen uit Lommel, voor een volle zaal Centraal een lezing over de herkomst van familienamen.

In onze huidige digitale samenleving hebben nummers en cijfercodes soms een grotere impact

op onze samenleving dan onze namenvoorraad. Niet zelden hebben we zelfs de indruk dat we als mens slechts een nummer zijn… Niets is minder waar. De meesten onder ons dragen hun naam met trots. We klimmen dus niet alleen in onze stamboom, maar gaan ook op zoek naar de herkomst van onze familienamen. Anderzijds zien we dat namen, vaak uit publicitaire overwegingen steeds meer betekenis krijgen.

In de inleiding van de lezing gaf hij een toelichting op onderzoeken en waarde van de naamgeving vroeger en nu. Vervolgens overliep hij de historiek van de naamgeving. Onze Germaanse voorouders kenden enkel een voornaam. Op het einde van de middeleeuwen doken zogenaamde toenamen op. Er was immers nood aan een verdere differentiatie vanwege de demografische evolutie. Er ontstond een zekere wildgroei tot in de Franse Tijd, waarin meer reglementering optrad.

Daarna ging hij in op de indeling van onze familienamen. Welke naamgevingsmotieven lagen aan de basis van onze huidige achternamen? Hij plaatste hierbij vooral de Limburgse familienamen in de kijker en aan de hand van kaartenmateriaal de geografische verspreiding van namen, zoals Limburgs Broeckx naast Brabants Vandebroek en West-Vlaams Vandenbroecke. Wat de vorm betreft, onderscheiden onze Limburgse familienamen zich duidelijk van de namenvoorraad in de rest van Vlaanderen. Hierbij is er geen verschil tussen Belgisch- en Nederlands-Limburg. Wel onderscheiden de familienamen van Noord en Zuid zich op het vlak van de spelling: Noord-Nederlands Maas tegenover Vlaams Maes. De indeling in familienamen is als volgt; Patroniemen (vernoemd naar vader), beroepen, eigenschappen van mensen en geografische herkomst. Van ieder groep gaf hij tal van voorbeelden. Ook ging hij in op tal van veel voorkomende namen in Nederweert. Zijn conclusie was dat achter iedere naam een geschiedenis zit.

Indien u over uw eigen naam meer wilt weten zoek dan op internet bij het Meertens Instituut. Dit is de Nederlandse Familienamenbank.

Vic Mennen(Lommel, 1940), is gepensioneerd leraar Nederlands-Engels. In 1987 promoveerde hij met een proefschrift op de plaatsnamen van Lommel: Toponymie van de Vrijheid Lommel. Na zijn pensionering in 2000 publiceerde hij o.m. toponymische studies over Eksel (2002), Hechtel (2004) en Koersel (2015). Thans bereidt hij een studie voor van de gehuchtnamen van de Limburgse Kempen.