DE WOLF KOMT TERUG OF IS AL TERUG, een vloek of een zegen.

Lezing van Wim Tegels uit Vlodrop (ecoloog en wolvendeskundige) voor de Heemkunde Vereniging Nederweert op 26 februari 2019.

In januari 2018 trok wolvin NAYA, afkomstig uit Duitsland en voorzien van een zendertje, via Nationaal Park de Maasduinen, de Maas over. Via de Mariapeel en de Deurnese Peel, trok ze door Nationaal Park De Groote Peel naar het  Weerterbos. Vandaar naar de Weerter- en Budelerbergen en naar het moerasgebied bij Dorplein. Uiteindelijk eindigde haar reis bij Beringen/Leopoldsburg in Belgisch Limburg. Waarschijnlijk vestigt ze zich daar op een uitgestrekt militair oefenterrein.

Inmiddels hebben al enkele wolven zich in Nederland vast gevestigd, onder andere in Nationaal Park De Hoge Veluwe.

Daarmee is na bijna anderhalve eeuw de wolf weer terug in Nederland. De laatste werd in onze contreien, te weten in Heeze, gezien in 1897.

Voorheen waren wolven in veel grotere aantallen hier gevestigd. Zo vermelden Brabantse archieven dat op 15 juli  1804 in Someren een grote wolvenjacht werd georganiseerd. Blijkbaar zonder succes, want op 15 september 1804 organiseren de schouten van Someren, Asten en Budel een nieuwe grote wolvenjacht. Uit de gemeenten in Zuid Oost Brabant worden liefst 975 jagers opgetrommeld, en wel “De sterkste man uyt den huys”.  Als het gebied zich zou uitbreiden, moesten Weert en Nederweert elk nog 200 man leveren. Vrijblijvend was dit niet. Niet komen opdagen, of voortijdig afhaken: 15 stuivers boete; tijdens de jacht de kans aangrijpen om een haas, ree of everzwijn te verschalken: ook 15 stuivers boete.

De wolf en zijn omgeving.

Rond de wolf hangt al eeuwenlang een mysterieus beeld, niet in het minst beïnvloed door het sprookje rond Roodkapje van de Gebroeders Grimm.

De wolf is 2 miljoen jaar oud en de voorouder van de hond. Ze leven in roedels van 8-10 stuks en werpen in het voorjaar 4-6 welpen. Ze hebben een levensverwachting van 8 jaar en leggen in hun leven afstanden af tot 800 km. Ze eten ongeveer 1000 kg vlees per jaar, meestal van oude en zwakke dieren zoals herten en wilde zwijnen. Maar ook kleinere dieren zoals konijnen.

Hoog tijd om eens wat dieper in te gaan op het dier, de kansen op terugkomst ook in onze regio, en wat betekent dit voor natuur en landbouw.

De wolf heeft een negatief imago, niet het minst vanwege zijn rol in de sprookjes. Maar ook door de schade die hij aanrichtte in de landbouw en dan vooral bij schapenhouders. Vandaar dat veel mensen uiterst huiverig of zelf negatief staan ten opzichte van de terugkeer van de wolf.

Wim Tegels vindt deze angst overdreven. Mensen hebben niet te duchten van de wolf die in principe een schuw dier is. Wat lawaai maken en de wolf verdwijnt. Voor schapen kan het iets anders liggen, aldus Tegels. Als een wolf op jacht is en schapen tegenkomt dan zal hij hier jacht opmaken. Het feit dat de wolf dan vaak meerdere dieren dood wijt hij aan het feit dat de schapen meestal in een afgerasterde wei zitten en niet het natuurlijk vluchtgedrag (kunnen) tonen. Hierdoor raakt ook de wolf in de war zeker als een kudde schapen die zich vastloopt tegen een afrastering zich omkeert en tegen de wolf in loopt.

Schade door wolf.

De gevaren van de wolf liggen op het vlak van overbrengen van Hondsdolheid (maar dat komt in Nederland nauwelijks voor) en schade aan schapen. De wolf is een jager en zal dus meehelpen ene te hoge wildstand naar beneden brengen zoals bijvoorbeeld het aantal wilde zwijnen.

Gevreesd wordt dat het met de wolf dezelfde kant opgaat als met de bever. Daar zijn er nu ook teveel van en ze brengen veel schade toe. Hierin was Tegels zeer duidelijk. We hebben in Nederland geen echte natuur. We moeten beheren en dat kan tot consequentie hebben dat we moeten reguleren via afschieten. Zo simpel is het in feite.

Echter de schapenhouder moet zijn kudde ook beschermen, aldus Tegels. S`nachts binnen houden, afrastering met schrikdraad of een beschermhond. Enkele aanwezigen vonden dat Tegels erg gemakkelijk denkt over het nemen van deze maatregelen. Laat een wolf zich afschrikken door een raster of draad?

Opmars wolf.

In 1982 is de wolf beschermd in Europa en sindsdien is de opmars begonnen. Werden voorheen de wolven die vanuit het oosten kwamen in Polen afgeschoten en zodoende kwam de wolf hier niet voor. In 1996 was hij al in Duitsland gesignaleerd en in 2000 werden er de eerste welpen geboren. In 2017 was er in Zuid Duitsland een roedel wolven afkomstig uit Zuid Europa. In 2015 werd hij in Drenthe en Groningen gesignaleerd en thans zijn er ongeveer 10 wolven. Volgens Tegels is het Maas-Schwalm-Nettetal een goed leefgebied voor wolven. Deskundige hebben berekent dat er in Nederland plaats is voor 20-40 roedels. De meest waarschijnlijke plaatsen waar de wolf Nederland binnenkomt is het grensgebied  bij Drenthe-Overijssel en het gebied Midden-Limburg grenzend aan Duitsland.

Interprovinciaal Wolvenplan.

Daarna gaf onze dorpsgenoot en lid van de Heemkunde Vereniging, maar bovenal als gedeputeerde van de Provincie Limburg verantwoordelijk voor de portefeuilles Landbouw en Natuur HUBERT MACKUS, uitleg over het recent door het gezamenlijk door de provincies vastgestelde beleid ten aanzien van wolven.

De wolf is Europees beschermd, maar de vraag is nog, aldus Hubert, of hij zich in Limburg gaat vestigen. In ieder geval moeten we rekening houden met passerende wolven. Het terugkeren van de wolf wordt positief benaderd vanwege biodiversiteit en het feit dat hij ander dieren bejaagt en zodoende zorgt voor een beter evenwicht in de natuur. In 2019 is het Interprovinciaal Wolvenplan vastgesteld. De meeste schade vindt plaats bij de schapenhouderij en van belang is om dit te melden bij de “Wolvenlijn”. Op basis van een taxatie wordt een schadevergoeding betaald. Tot 2022 is schadepreventie nog niet verplicht maar wordt wel aanbevolen. Op dat vlak is er nu voorlichting en een subsidieregeling om preventieve maatregelen te nemen.

De wolf is terug. Nu Roodkapje nog en dan is het sprookje weer compleet.

Henk Hermans