Tekst: H. Hermans, foto’s: T. Geuns

Wessem een ( bijna) vergeten parel aan de Maas.

Zondag 18 september 2016 maakte de Heemkundevereniging haar jaarlijkse excursie. Deze keer was het doel Wessem, gelegen aan de Maas. Er liggen vanuit het verleden relaties met Wessem vanuit Nederweert en Weert. Zo behoorde Wessem een tijd tot het Graafschap van Horn en behoorde Wessem vroeger tot het dekenaat Weert. Wilde men in het verre verleden tegen een beslissing van de plaatselijke Schepenbank in beroep gaan dan was dit bij de Hoofdschepenbank in Wessem. Dus alle reden voor de Heemkundevereniging om Wessem te bezoeken, mede omdat Thorn en Stevensweert meer bekendheid genieten en deze plaatsen meestal bezocht worden.

Wessem werd voor het eerst schriftelijk vermeld in 965 als villa Wishem. Deze nederzetting lag ten oosten van de tegenwoordige kerk en het stratenpatroon ervan is nog herkenbaar. De naam Wessem komt dus van Wishem of Wisheim. De plaats waar de wissen (wilgen) groeide.

De naam Wessem wordt voor het eerst vermeld in geschriften rond het jaar 900. In 1118 werd Wessem voor het eerst als stad vermeld. Wanneer Wessem precies stadsrechten verkreeg is niet helemaal duidelijk. Men mocht al snel een eigen munt slaan, dus wordt er veelal van uitgegaan dat Wessem al snel stadsrechten had. De voorzichtiger historici houden vóór 1329 aan. Echter een officiele akte hiervan is er niet.

In 1219 werd Wessem onderdeel van het Land van Horn, in 1568 kwam het aan Gelre, waar het behoorde bij het Overkwartier of Opper-Gelre. Dit viel vanaf 1579 onder Spaans gezag en later onder Oostenrijks gezag als onderdeel van de Zuidelijke Nederlanden. In de Franse tijd hoorde het ook bij het Belgisch departement van de Nedermaas, om in 1839, na de Belgische afscheiding, bij Nederland te worden gevoegd.

Tot ongeveer het jaar 1700 was Wessem een zeer belangrijke plaats in Midden Limburg. Belangrijker als Stevensweert en Thorn. Het had, zoals eerder aangegeven een Hoofdschepenbank, tot het jaar 1350 het Muntrecht en was een zeer belangrijke handelscentrum waar veel Luikse handelaren woonde. In oude plaatsen zijn bestaande huizen vaak meermaals verbouwd, als gevolg van brand of aanpassingen in de tijd. In Thorn bijvoorbeeld zijn deze aanpassingen verborgen achter de witgemaakte gevels. In Wessem is dit niet gebeurd en kun je in de gevels de aanpassingen nog goed zien. Er bevinden zich nog een aantal huizen met de topgevels uit de periode rond 1600.

    

   

 

Kerk.
De kerk werd oorspronkelijk gebouwd in romaanse stijl, maar werd later verbouwd in gotische stijl. Op 10 november 1944 werd het bouwwerk grotendeels verwoest toen de Duitsers en geallieerden elkaar bestookten vanaf beide maasoevers. De Duitse troepen bliezen de toren op, die vervolgens boven op het schip viel. Alleen de onderbouw van de toren, de muren van het koor en de zijbeuken, alsmede een aantal pilaren met Maaskapitelen, overleefden de verwoesting.

Door de vondst van belangrijke overblijfselen van de vroegromaanse kerk in 1946 werd de bouw van de nieuwe kerk flink vertraagd. Pas eind 1948 ging de restauratie van start.

Op 31 december 1949 was het gebouw, met uitzondering van de toren, hersteld en kon de kerk in gebruik worden genomen. Het voorste gedeelte (oa het koor) van de kerk stamt nog uit de periode van rond 1100.

Wessem een plaats waar men meestal aan voorbij gaat maar met een zeer lange historie waar nog veel van bewaard is gebleven. Daarbij een plaats met historische banden met het Land van Weert. Dus zeer de moeite waard om te bezoeken.