Talen zijn als vlinders.

Volgens de stelling van Darwin, dat evolutie bestaat uit selectie en diversiteit, overleven generalistische individuen beter dan specialistische.

De generalisten kunnen in meerdere biotopen gedijen en specialisten slechts in een enkel biotoop (vergelijking met het dagvlinderbestand in Nederland).

Zo ook met talen (7000 geteld in 2005). 60 tot 90 % wordt bedreigd en 96% van die talen worden slechts door 4% van de bevolking gesproken.

De Limburgse en Rijnlandse dialecten vormen een twee-eenheid in een gebied dat wordt begrensd door Weert, Düsseldorf en Bonn en Tongeren.

Noord West : Limburgse dialecten.

Zuid Oost : Ripuarisch (afgeleid van het latijnse woord ripa = rivieroever, wat in Middeleeuws latijn ripuaris werd. (Het is een Rijnfrankisch dialect behorende tot de Middelduitse dialectgroep).

Opmerkelijk is dat de scheidslijn tussen deze twee dialect gebieden loopt van Maastricht tot onder Düsseldorf. In Düsseldorf spreekt men dus een Limburgs dialect.

Uitvoerig onderzoek heeft uitgewezen dat het Limburgs het verst afstaat van Algemeen Nederlands (AN). Veel verder dan bijvoorbeeld het Fries. Het Limburgs heeft een structuur, het wordt gebruikt en heeft in Nederlands Limburg een officiële status. Helaas in Belgisch Limburg niet.

Grenslijnen voor het Limburgse vormen de Uerdingerlijn als noordelijke afbakening en Benratherlijn als zuidelijke afbakening.

Dit Limburgs sprekend gebied is opgedeeld in West Limburg (vooral Belgisch Limburg), Centraal Limburg en Oost Limburg. Nederweert neemt een grenspositie in.

Historische beïnvloeding van de taal

Het Limburgs taalgebied is gelegen tussen Keulen en Leuven.

Van de 9e – 12e eeuw was Keulen het culturele centrum van de regio en beïnvloedde hier o.a. de taal.

Op 5-6-1288 vond de slag van Woeringen plaats waarbij Hertog Jan van Brabant de Aartsbisschop van Keulen versloeg en daarna het pleit won over de erfopvolging van het Hertogdom Limburg.

Daarmee ontstond een periode van beïnvloeding van de Limburgse cultuur en taal door Brabant (Leuven en Brussel).

Er is een verschil hoe men in Belgisch Limburg en het Nederlands Limburg met het dialect/spreektaal omgaat.

Belgisch Limburg beschouwt zijn dialect als een tongval.

Nederlands Limburg beschouwt zijn dialect als een spreektaal met een officiële status en een spreektaal beleid (leerboeken zoals “Dien eige taal”).

De Vlaamse houding is meer Oudtestamentisch: de Toren van Babel als straf van God.

De Nederlandse houding is meer Nieuwtestamentisch: Pinksteren. De heilige Geest daalt neer over de apostelen, die daardoor vele talen beheersten en zo de boodschap van Christus konden uitdragen.

Een erkenning in België van het Limburgs als spreektaal, zoals dat in Nederlands Limburg geregeld is, zal daar niet gaan lukken vanwege de bemoeienis van de Taalunie en het voor België ontbreken van het Handvest . Daarom is men daar op zoek gegaan naar een ander kader.

Taalvariatie past binnen het erfgoedkader als onderdeel van de culturele identiteit. Spreektaal als oraal immaterieel erfgoed. Het erfgoedkader maakt gemeenschappelijk taalbeleid mogelijk. Het voortbestaan van dialecten moet binnen het beleidskader erfgoed geborgd worden door voldoende beleidsaandacht voor inheemse taalvariatie.