In het kader van de “cultuurhistorische zomer” van de Aldenborgh (LGOG Kring Weert) vond op dinsdag 3 juli 2012 de activiteit “Gluren bij de buren” op Ospel plaats. Deze activiteit werd georganiseerd door de Heemkundevereniging Nederweert.

Met prima weer en onder grote belangstelling ( ruim 225 personen) werd om 19.00 uur het programma gestart in de kerk van Ospel. Daarvoor hadden ongeveer 50 personen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de kerktoren te beklimmen.

Na een woord van welkom door Peter Korten (namens de Aldenborgh) en Hein Janssen (namens de Heemkundevereniging Nederweert) hield Henk Hermans een inleiding “D’ Oospel, dorp nauw verbonden met de Peel”. Hij schetste een korte historie van het dorp, de verklaring van de naam Ospel en de oprichting van de parochie in 1864. Daarna ging hij dieper in op een tweetal aspecten die met de bouw van de kerk te maken hadden, namelijk dat de kerk teveel zou lijken op de kerk van Pey-Echt en hoe konden 900 “arme peelbewoners” een kerk betalen die bijna fl 35.000 kostte. Verder gaf hij aan welke rol de familie Aerthijs, waar het plein in het dorp naar vernoemd is, hierbij speelde. Dankzij de inzet van deze familie en veel hand en spandiensten van alle parochianen was de kerk rond 1870 gereed en schuldenvrij. 

Daarna gingen de aanwezigen in 6 groepen een wandeling maken door het dorp, waarbij een zestal objecten werden bezocht en nader toegelicht. 

Activiteit in het kader van “cultuurhistorische zomer” van de Aldenborgh

Molenaar Geer van Winkel gaf een toelichting op de in 1869 gebouwde molen
“De Korenbloem”. In 1980 is deze volledig gerestaureerd en weer in bedrijf genomen.

Na de korte toelichting kon de molen bezichtigd worden. Er werd ook een demonstratie “stenen scherpen of billen”gegeven.

Tot 1878 waren de kinderen van Ospel en de omliggende gehuchten voor onderwijs aangewezen op de school op de Kreyelerschans. Omdat daar de toestand onhoudbaar was geworden, een lokaal in slechte toestand met ongeveer 100 leerlingen, werd in 1878 een school op Ospel gebouwd met 3 lokalen en een huis voor het hoofd der school. Architect J Kayser Venlo (ook architect van pastorie in Nederweert) en aannemer C Deckers Ospel bouwden de school. Op 1 mei 1881 werd de school in gebruik genomen. Als gevolg van de Leerplichtwet in 1901 werd de school te klein en werden er 2 lokalen bijgebouwd. In 1938 is de school afgebroken en is de latere H Hartschool gebouwd. Het huis van het hoofd der school uit 1878 staat er nog. Behoudens een aanbouw is het nog nagenoeg in de oorspronkelijke vorm. Door Piet Koppen, in dat huis als zoon van het hoofd der school geboren en later ook onderwijzer aan diezelfde school, werd een toelichting gegeven op het leven in het gezin Koppen en het onderwijs in vroegere tijden. 

Sjef Geuns, in zijn jonge jaren misdienaar, gaf een korte rondleiding op het kerkhof. Hij startte zijn verhaal met te vertellen hoe vroeger Wijwater gemaakt werd en dat je er vooral voor moest zorgen dat dit niet “te dun” werd. Vervolgens een toelichting op het monument voor de oorlogsslachtoffers en het H. Hart-monument uit 1826. Met veel hand en spandiensten van de parochianen is dit monument er gekomen. Ook de giften waren geen probleem. Zeker nadat de pastoor zondags gepreekt had dat het monument op Ospel toch zeker groter een mooier dan dat van Nederweert moest worden.

De pastorie is in 1864 gebouwd onder architectuur van Pierre Cuypers Roermond. Cuypers heeft veel kerken ontworpen maar weinig pastorieën. Die van Ospel is een van de weinige door Cuypers gebouwd. Bert van Laer gaf hierbij een toelichting waarbij hij enkele leuke anekdotes aanhaalde.

Ook ging hij in op de historie van het pand thans begrafenisonderneming van den Boom. Dit was voorheen de kapelanie en daarvoor het woonhuis van de familie Aerthijs. Deze hebben dit in 1878 laten bouwen. Daarvoor bewoonde deze familie de boerderij “bi-j Haaze”. Deze boerderij is later afgebroken toen het Aerthijsplein is aangelegd. De  naam van het gemeenschapshuis verwijst hier nog naar.

Op het Aerthijsplein bevind zich een monument dat de Peel symboliseert. Aan de hand van dit monument gaf Harrie Deckers, peelgids, een korte schets van het ontstaan van de Peel, de relatie met Ospel en welke activiteiten er thans nog zijn. Vroeger had iedere familie in Ospel en Nederweert een eigen “peelveldje’; een eigen stukje grond in de Peel. In het voorjaar werd hier voor eigen behoefte turf gestoken en in schranken gezet. Nadat deze gedurende de zomer gedroogd had werd in de herfst met paard en kar deze turf uit de Peel gehaald. Hierdoor had men voldoende brandstof om de “stoof” gedurende de winter brandende te houden.   

Jo Hermans, al meer dan 40 jaar koster in de kerk, gaf de groepen nog een toelichting op het interieur van de kerk. In de herfst van 1944 zijn alle glas in loodramen door oorlogsgeweld vernietigd. Daarna heeft restauratie plaatsgevonden en de nieuwe glas-in-loodramen zijn vervaardigd door Jan Dijker. De torenspits is op 27 sept 1944 opgeblazen en in september 1954 is de spits weer hersteld en is het kruis teruggeplaatst. Verder was er een toelichting op de kruisweg en de grote heiligenbeelden. In 1964 heeft er een uitbreiding van de kerk plaatsgevonden met 2 zijbeuken of transepten door pastoor Arts. Het aantal zitplaatsen nam hierdoor toe met 150.

Na afloop maakte velen nog gebruik van de mogelijkheid om onder het genot van een drankje de bijeenkomst te evalueren bij Gemeenschapshuis “Haazehoof”.

Er werd nog een DVD vertoond van opnames op Ospel gemaakt rond 1950 van een feest. Vele ouderen herkende zichzelf of bekende op deze DVD.

Tekst : H. Hermans, Foto’s M. van Hoef